Tit-li sé Chouval-Bondié atè Matinik ek Chouval-a-Diab atè Gwadloup. Lè nou ka bité anlè yonn, tjè-nou ka soté davwè nou pa sav ola i ka rété, sa i ka manjé, es i danjéré kisasayésa...Lafwanch-vérité sé ki nou pa konnet an tjou-patat asou Chouval-Bondié.
Men, abo i toujou anba-fey, i la, i ka fè ti zafè'y, i ka défann ti kò'y, san fè pies kalté tanbi oben voumlélé. Antouléka, i pa ka janmen terbolizé pèsonn. Ou ka anni wè'y ka paret épi ka disparet, adan an bat-zié, ek lè ou chèché tjenbé'y, lontan disparet za pwan'y. Oben, si ou sé rivé trapé'y, i ka anni tounen an tou piti mòso bwa toubannman, an bichet, ek ou blijé mandé kò'w es sé vréman an bagay ki vivan ou ni adan lanmen'w.
Enben, sé jou-tala, ti péyi Matnik-nou an tou-pòtré an Chouval-Bondié.
I la men i pa la an menm lè-a. I ka vréyé-monté ek i ka péla nan menm balan-an. I ka vansé pianm-pianm san pèsonn sav koté i kay épi i ka anni déviré chimen an manniè blip. Es sé an lonbraj ? an zonbi ? an rev ? Péyi-Chouval-Bondié, péyi éti ou pa sav sa i lé vréman oben es menm i lé an bagay. Pétet i pa lé ayen. Pétet i lé moun anni bliyé i ka ekzisté...