Accueil
Aimé CESAIRE
Frantz FANON
Paulette NARDAL
René MENIL
Edouard GLISSANT
Suzanne CESAIRE
Jean BERNABE
Guy CABORT MASSON
Vincent PLACOLY
Derek WALCOTT
Price MARS
Jacques ROUMAIN
Guy TIROLIEN
Jacques-Stephen ALEXIS
Sonny RUPAIRE
Georges GRATIANT
Marie VIEUX-CHAUVET
Léon-Gontran DAMAS
Firmin ANTENOR
Edouard Jacques MAUNICK
Saint-John PERSE
Maximilien LAROCHE
Aude-Emmanuelle HOAREAU
Georges MAUVOIS
Marcel MANVILLE
Daniel HONORE
Alain ANSELIN
Jacques COURSIL
2012, Centenaire de la naissance de Léon Gontran DAMAS

BOMBANCES

Léon Gontran DAMAS
BOMBANCES

34yenm simenn
dimanch 19 -> sanmdi 25 out 2012

 

 

 

 

 

 

 

Bombances

Au beau milieu du jour, les deux lascars échangèrent mille joyeux propos qu'ils agrémentaient de bière d'ananas. Pour tuer le temps, ils en vinrent même jusqu'à se poser mutuellement plus d'une devinette:

- "Massac! Massac ! dit Kariakou.

- Kam!" répondit Tortue, suivant la formule consacrée.

C'est, en effet, par ces paroles que débute une devinette ou massac.

Et le jeu commence par une série de questions invariablement les mêmes, et que les questions nouvelles suivent à l'instant:

[Masak masak !
Kanm !]*

Madame a un tablier derrière le dos?

#L'ongle (qui est au dos de la main) ! .....#, mon Cher", répliqua Tortue de cette voix nasillarde qui caractérise les membres de la famille.

Puis à son tour:

[Kini kini !
Bwasèk !]*

De l'eau debout?

#La canne à sucre ...#

[Masak masak !
Kanm !]*

Une mère, pendant qu'elle court, mange sa queue?

#L'aiguille et le fil ...#

[Kini kini !
Bwasèk !]*

Une mère pour vivre est obligée de manger ses propres intestins et de boire son propre sang?

#La lampe, la mèche et le pétrole ...#

[Masak masak !
Kanm !]*

Un baril sans cercle?

#Un œuf ...#

[Kini kini !
Bwasèk !]*

L'enfant bat sa mère?

#Une cloche ...#

[Masak masak !
Kanm !]*

Quatre pattes montent sur quatre pattes, quatre pattes s'en vont, quatre pattes restent?

#Un chien sur une chaise ...#

[Kini kini !
Bwasèk !]*

Un monsieur porte sa maison sur le dos?

#Le colimaçon ...#

[Masak masak !
Kanm !]*

Ce que j'ai trouvé Dieu ne l'a pas trouvé ?

#Tu as trouvé ton maître, Dieu n'a pas encore trouvé le sien ...#

[Kini kini !
Bwasèk !]*

Bouche à bouche ?

#Un chien qui mange dans une chaudière ...#

[Masak masak !
Kanm !]*

Trou sans fond ?

#Une bague ...#

[Kini kini !
Bwasèk !]*

Je suis debout, il s'allonge; je m'allonge, il est debout?

#Le pied ...#

...........[à suivre...]*

(Léon Gontran DAMAS, extrait conte "Bombances" in: Veillées noires, 1ère édition Stock, 1943, 2ème édition Leméac, 1972. p.-p. 66-67).

*[...Note du Lecteur Traducteur]

* * *

An mitan lajòrnen-an, dé padna-ya koumansé pata-pata toupannan kachili nannan té ka désann dou. Yé jouk koumansé kasé masak dèyè masak:

- Kayakou rélé: "Masak masak !"

- Toti réponn: "Kanm !"

A konran masak-ya ka koumansé.

[ou pouvé di osi: " Kini kini ! Bwasèk ! "]*

Jwé-a koumansé ké rafal masak roun dèyè ròt:

[Masak masak !
 Kanm !]

Madanm-an gen so tabliyé dèyè so do!

#Zonng !#, Toti, ké menm vwè annan nen menm fason ki tout so lafanmiy toti, réponn li "men li kolèg!"

Atò a maré Toti:

[Kini kini !
Bwasèk !]

Dilo dibout !

#Kann !#

[Masak masak !
Kanm !]

Toupannan manman-an ka kouri, i ka manjé so latcho !

#Zégwi ké fil !#

[Kini kini !
Bwasèk !]  

Oun maman oblijé manjé so trip ké bwè so disan pou li viv!

#Lalanp, mèch ké chis !#

[Masak masak !
Kanm !]

Tibarik san sèrk!

#Dizé !#

[Kini kini !
Bwasèk !]

Pitit ka bat manman!

#Laklòch !#

[Masak masak !
Kanm !]

Kat pat ka monté asou kat pat, kat pat ka alé kat pat ka rété!

#Roun chyen asou roun chèz !#

[Kini kini !
Bwasèk !] 

Roun mouché ka poté so kaz asou so do!

#Koklich !#

[Masak masak !
Kanm !]

Sa mo trapé, Bondjé pòkò trapé l'!

#Ou trapé ou mèt, Bondjé pòkò trapé sopa !#

[Kini kini !
Bwasèk !]

Bouch annan bouch!

#Roun chyen ka manjé ofon roun chodyé!#

[Masak masak !
Kanm !]

Trou san fon!

#Bag !#

[Kini kini !
Bwasèk !]

Lò mo dibout, li kouché ; lò mo kouché, li dibout!

#Pyé !#

...........[finichon-an ka vini...]

(Amòrfwazaj "Léon Gontran DAMAS, extrait conte "Bombances" in:  Veillées noires, 1ère édition Stock, 1943,
2ème édition Leméac, 1972. p.-p. 66-67 "; Frank Konpèr pou CyberMayouri DAMAS)

Connexion utilisateur

CAPTCHA
Cette question sert à vérifier si vous êtes un visiteur humain afin d'éviter les soumissions automatisées spam.