Dictionnaire Etymologique des Créoles français de l’Océan Indien.

4 gwo liv an dé moso maké asi 2 kolòn séré.

Prèmyé mòso-la limen a-y sé twa gwo liv : 1- mots d’origine française A-D ka fè 450paj

                                                                                   2-                    ‘’                          E-O             391paj

                                                                                    3-                    ‘’                         P-Z             376 paj

Désyèm mòso-la kanta-y sé onsèl gwo-liv : 4-  mots d’origine non-française ou inconnue

                                                                                                                                                596 paj

Zòt sav konté mézanmi : 1813 paj !

On travay konsa pa travay a amatè. A pa travay ou ka fè tousèl a-w. Sé on travay sèryé a on ékip-moun èvè on fòmasyon pou sa anba dirèksyon a Annegret Bollée. Yo woulé dépi 1980 jis an 1996. Sa  fèt èvè finansman  a la Deutsche Forschungsgemeinschaaft plis on kontribisyon-lajan ankò a la Forschungsförderung a Linivèsité a Bamberg.

Tousa pou di sé asi kréyòl-fwansé, mé a pa lajan ni gouvèlman fwansé ni pon linivèsité fwansé mété.

An près wont pou nou ka di nou sé fwansé !

Kanta pou sé péyi-la ola yo ka palé sé kréyòl-lasa,  kivédi : Laréyinyon, Moris, Rodrig, Sésèl , nou pa bizwen mandé.

Woulo pou péyi-la ola yo fè travay-lasa !

Woulo pou sé moun-la i fè-y la.

 Nou pa menm bizwen nonmé non a péyi-la, zòt ja tout konnèt.

4 gwo bèl sak diri wi ! Mi on bèl dèkwa pou plen vant an-nou, nou i sitèlman grangou, si tèlman fen, konésans asi kréyòl ! Kanta sé grenndiri-la yo, sé sé  enfòwmatè é tit a liv la yo sèvi èvè yo la : 71 enfòwmatè !

E pou zòt byen konpwann hotè travay-la asi Kréyòl Loséan Endyen, nou jous vwè yo sèvi déparfwa èvè Diksyonnè kréyòl Magalant a Labé Barboten, tala menm nou té ka palé-zòt adan artik douvan-la.

Kibiten ? Zòt té ké vlé sav ola yo pé touvé travay-lasa ? Awa, sèlbiten fo zòt sav zòt pa kay touvé-y pasi kotésit an ponjan, annisòf si zòt ka frékanté grangrk  Linivèsité. Sé pousa nou trapé-y nou, a Linivèsité Bouliki ! Si réyèlman sa ka entérésé yonndé adan-zòt vini konsilté-y koté-nou.

E, gaysa ! An obliyé palé-zòt dè DECA-la : Dictionnaire Etymologique des Créoles-français d’Amérique.

Eben, dapwé sa on moun ka travay adan menm ékip-la di-nou lòtjou adan gran sanblé-la té ni asi kréyòl-la, i pa kay tadé pou sòti. Yo ka woulé rèd asi-y sé jou-lasa.

Asiré pa pétèt i ké pli gwo pasé DECOI-la.

Asiré kou-lasa Gouvèlman-fwansé la pa kay lésé Lalmangn woudoublé-y ankò, i dwèt  finansé tala pou tann é konpwann ! San palé sé Kolèktivité-majè an-nou la : labitid a-yo dépansé on pakyé lajan pou fè kréyòl vansé !

Asiré i ké distribiyé kotésit kon ti-pen é zòt kay pé touvé-y pou près-granmèsi adan tout livandri Gwadloup kon Matinik. Sé pèp an-nou la ké ni on bon DECA pou yo mété anba dan a-yo.

Kantan-mwen, mwenmenm an-mwen, an ka di tout ékip-lasa mil mèsi, yo ka fè sa nou amatè nou pa néta fè kotésit, san onsèl éwo pou rédé-nou. Mandé Afarèl i fè diksyonnè kréyòl Matinik konmen lajan éditè a-y ba-y pou 2 tòm diksyonnè a-y la. Dapré sa an konpwann éditè a-y fè-y  sav fo Afarèl té péyé-y, li éditè-la, pou i té asèpté pibliyé sa ! Sa té ja menm biten pou nou osi èvè Hatier-Antilles an 1984 !

Pou toutmoun byen konpwann lentéré wouchachè alman toujou pòté pou étimoloji, ki lentéré yo tini adan travay-lasa fo zòt sav ka ki té Wartburg, W. von, davwa yo ka sèvi onpil èvè FEW : Französisches Etymologisches Wörterbuch. Ay èché, lè zòt ké touvé zòt ké konpwann.

A pa jòdi ni yè adan on péyi ola pa jan té tini santralizasyon yo toujou sèvi an Fwans pou éliminé tout lang réjyonal, a pa jòdi ni yè sé Alman-la ka woulé pou konpwann é rèspèté pwoblèm lang ka pozé pou chak varyété a sé lang alman-la é kidonk yo fè-y pou Fwansé épi pou Kréyòl.

Wabap ! Nou bout.

 Mèsi onchaj !

Bwètamo.

Adan artik-lasa pa près ni mo toutmoun pa konnèt annisòf sa i maké an lang alman, mé pa mandé-mwen, malérèzsò an pa ka palé lang a Göethe. Kanmenmsa an sèvi èvè :

Grangou : affamé. (Cr. Ayisyen)

Livandri : librairie, kivédi on koté ola yo ka vann liv.

Konfèdmanti a pa on mo kréyòl kotésit é an pa envanté-y mé an ka touvé-y bèl. An toujou tanndi mo-lasa té sòti adan kréyòl Loséan endyen. An konpwann-dè-di an té kay touvé-y adan yonn sé gwo liv-la nou ka palé la. Awa, i pa adan. Kèk mo kèk amatè kréyolis envanté ankò : pou fè bèbèl.