Men, annou pa bliyé ki sé li, pié-fouyapen an, ki, an tan lontan, té ka pèmet zanset-nou tjenbé larel lè lavi-a té red, lè té ni gwo lagrev ek Bétjé-a pa té lé wosé lanmonné-kod la i té ka rimet yo a chak sanmdi aprémidi. Atè Ayiti, yo ka ba'y respektasion i mérité : yo ka kriyé'y : "nanm véritab".
Ni an lot rézon ki ka fè ki nou ka viré do ba'y, sé ki anlo adan nou pa sav ki manniè pou tjuit li. Nou anni konpwann, sé anni pliché'y, mété sé kawo-a adan an fétou plen dlo épi limen an gaziniè pou mété'y bouyi. Sa vré ki tjuit kon sa, fouyapen, pli souvan ki rarman, ni gou lakol. Sa vré ki i épé ek i ka rété anlè lestonmak-nou lè nou fiini manjé. Men ni etsétéra manniè pou sa tjuit nanm véritab !
Etsétéra manniè...
Moun lontan pa té ka pliché'y : yo té ka mété'y ka tjuit direktiman anlè twwa-woch, asou an "fouyé-difé" kon yo té ka di. Kon sa, lachè fouyapen-an ka vini pli sek, dlo-a i ni andidan'y lan ka fonn ek lakol-la ka disparet. Ni an lot manniè tou : fouyé an tou adan latè, mété chabon bwa andidan tou-a, dépozé fouyapen-an anlè'y ek rikouvè'y épi fey pié-koko. Twa zè di tan apré, ou ka tiré fouyapen-an ek sé tété dwet toubannman !
Fok nou apwann jenn manmay jòd-jou aprésié'y pou si-an-ka, pou-si-kouri-vini, mé pou apwann tou pa anni kouri adan an sipèmarché pou achté bwet pat oben ponm-tè ki sòti lot bò dlo. Pié-fouyapen ka lévé pres toupatou ek nou pa bizwen otjipé di yo. I ka fè zafè'y li yonn, i ka ofè nou bel gwo fwi ki pou ayen. Kidonk poutji sa nou ni vié labitid-la kité yo pouri atè-a ek mennen-vini mayengwen ?
Sézon fouyapen fini wouvè, annou pwofité dousinen bouch-nou !...