Accueil
Aimé CESAIRE
Frantz FANON
Paulette NARDAL
René MENIL
Edouard GLISSANT
Suzanne CESAIRE
Jean BERNABE
Guy CABORT MASSON
Vincent PLACOLY
Derek WALCOTT
Price MARS
Jacques ROUMAIN
Guy TIROLIEN
Jacques-Stephen ALEXIS
Sonny RUPAIRE
Georges GRATIANT
Marie VIEUX-CHAUVET
Léon-Gontran DAMAS
Firmin ANTENOR
Edouard Jacques MAUNICK
Saint-John PERSE
Maximilien LAROCHE
Aude-Emmanuelle HOAREAU
Georges MAUVOIS
Marcel MANVILLE
Daniel HONORE
Alain ANSELIN
Jacques COURSIL

LENTÉRÉ EK LAJAN, DÉ BON KONPÈ

LENTÉRÉ EK LAJAN, DÉ BON KONPÈ

   Konsidiré pa ni lontan moun aprann i ni an zafè klòdékòn ki ka dékalfoutjé latè Matinik, ki ka désérébré’y a fè’y ped karaktè’y. 

   Konsidiré pa ni lontan moun sav bagay tala ka prézonnen, dlo, kon manjé, kon moun, kon lanmè, kon dlo ki séré an fondok tè. 

   Konsidiré pa ni lontan tousa anni tonbé asou tett, asou kò, asou lavi Matinitjé pou dépotjolé santé’y épi an gwo lavalass pawakwatt asou do nou, menm manniè klòdékòn lan ki nan toutt boyo latè Matinik, avan i rivé an zasiett nou pou prézonnen nou. 

   Konsidiré sé yè sa fett, konsidiré pa ni lontan tousa ka alé. 

   Konsidiré moun pa okouran bagay tala té ka fett Matinik, é konsidiré nou za bliyé plantè té trapé bon déwogasion pou kontinié prézonnen moun titak ankò pliss épi sé model pwodui yo a. 

   Nou vèglé é nou za ni labitid vèglé, ki fè nou pran labitid bliyé. 

   Ni lontan, pass sé pa jòdi yo sav ni an liannaj ant klòdékòn épi maladi.  Ess sé lé yo pa té lé nou sav li ? Pou pa fè nou pè pitett ? Pou nou pa entjett ? Ess yo ka fè sanblan chonjé santé nou aprézan, lè yo za fini malmennen’y ?   Ess sé sav moun pa té lé sav sé an zafè klòdékòn ki ka simen kansè lapwostatt, ka pòté Alzaymè, tou, ka mennen Parkinson, anfen tousa ki pa bon pou lavi moun ?

   Za ni ventan pasé lavi nou an danjé konsa, santé nou ka pati ala patabol, an délala, é sé aprézan selman yo ka fè mosion pou rikonnett é pou di bagay tala toxik. Poutji sé aprézan moun ka wouvè zié é ban nou katt ki ka montré koté Matinik ki prézonnen ? Poutji sé atjelman selman ? Pouji sé toujou sé menm moun lan ki ka pran fè ? Man pa djè ka konprann, é man sé anvi sav kouman é poutji sé jòdi « mosion censure » ka fett ? Ess sé éli nou an té sanfouté ? Alò poutji yo té sanfouté ? 

   Vo mié ta ki janmen, pass yo sé pé té pòté toupé ek toujou séré malva tala pou prézèvé lentéré sé gwo mòdan bannann lan. Sa zott konprann ? 

   Kisa ki pli pòtalan pou nou, oswa nou ka alé pran Téséyespé a (TCSP) tou kagou, tou bédji, tou kalboy,  tou enpiok pou désann dépansé an lajan nou pa menm ni, oswa toutt sé reskonsab péyi a ka bwaré ek pòté mannev pou sové lasanté moun ki poko prézonnen, (si i sé rété) ? 

   Manniè bagay la pati laa, kisa ki mèyè ? Ess sa pa té kay ki toutt moun pé ni bon lafoss épi bon santé pou ay pran ti Téséyespé’y, an manniè nawflaw. Sé gran chini an fè a, ki la ka atann nou an. 

   Sé gwo plantè bannann lan té ka chaché pwofi é sé nou, pep la ki la ka trentjé épi mové model chanpagn lan, tala ki pa bon pou nou an é ki pa bon ba piess moun.

   Ka sanm lentéré ek lajan sé dé bon konpè ki sa sanblé kòyo pou fè kotjen, é ki sa bliyé pòtalans lasanté pé ni, pou yo pa pwotéjé’y .

   Térèz Léotin

Connexion utilisateur

CAPTCHA
Cette question sert à vérifier si vous êtes un visiteur humain afin d'éviter les soumissions automatisées spam.