Samanlé sé té sel yich manman'y ki té fè'y ta. Kivédi laj la té za monté anlè tett madanm lan, lè i rivé jwenn an nonm ki té pasé bòkay li dégaré'y vitman, avan tan an sé vini fè belté'y disparett anba grijiti*. An fwa misié a déjennfité* viéfi* a, i kité'y la, gwo bouden. I tiré pié'y, é i pran lawoutt alé wè, pi lwen, si i pa té kay pé kontinié menm konmess li a épi anlott madigwann*.
Samanlé pa jenmen té wè fidji papa'y, sof chak fwa i té ka gadé kò'y adan an miwè é ki manman'y pa té ka bliyé di'y : A ! yich mwen, ki yo wè'w, ki yo wè papa'w, sé menm ! Ou sé pòtré papa'w, monfi.
Padan manman'y té ka twouvé i té toupòtrè papa'y, papa a pa té jenmen chaché sav ni si i gason, ni si i fi, ni si i manjé, ni si i brè, ni nonpli kimoun i ka sanm. Sa pa té zafè'y.
Manman Samanlé touvé kò'y manman, papa, granpapa, bònmanman, nennenn*, da, tousa konsa ansanm. I té kontan yich li, baton viéyess li, i té enmen di.
I té asiré ki, an tianmay ki ka viv nan lanmou, sé an tianmay ki ka ni tousa i mandé, é ki biennéré konsa.
Rivé manman an pa té ka pé suiv tren an toulonng, aloss Samanlé té ka fésé kòy atè, ka vréyé kòy monté, é ka kriyé anmwé. An moun sé pé konprann sé an méchansté pòv malérez la té sòti fè'y, oben an volé ti bolonm lan té fini pran. Sel sa i té mantjé : yo té di'y non. Manman'y pa té fè sa i té lé a.
Tiboug la, dépi i koumansé konprann dwa tala, pa té ka admett yo di'y, non. Kriz katafolbek* té ka pran'y. Bagay manman'y pa té pou jenmen pèmett kò'y, piess, pou ay bliyé kò'y di'y : non. Ti misié a pa té ni labitid, ni tann ni menm asepté mo tala, si jenmen i sé tann li:
Samanlé vini gran konsa. Lè i mandé kakodou, manman'y ba'y chokola, lè i mandé pòtab, i ba'y ismartfòn, lè i mandé békann*, i ba'y moto. I mandé loto manman'y pa té pé genyen yonn ba'y, men i twouvé moyen.
Apré sa Samanlé té lé lajan, manman an pa té ni. I té lé lajan, i vòlè lajan. Jij la di kanmarad la konsa : Non misié, mwen, lavi sé pa ni an bol toloman ou ka valé, ni an lib sèviss, étila dèyè katt krédi a pa ni lajan'w.
Poutji fok sé lajòl Samanlé té pou alé konprann ou pa ka ni tousa ou lé kon ou lé ? Poutji pèsonn pa aprann li konnett la privasion, montré’y éti laliman lavi an sosiété yé, esplitjé’y ki libèté an moun sé posibilité rifizé fè sa ki pa bon ? Poutji nou bésé bra ?
Téréz Léotin
Bwett mo :
Grijiti*: rides,
Déjennfité * : dépuceler,
Viéfi* : vieille fille, femme célibataire d’un certain âge, et parfois vierge,
Madigwann* : femme,
Nennenn*: marraine,
Kriz katafolbek*: crise de nerfs,
Békann* : bécane, vélo, bicyclette.