Accueil
Aimé CESAIRE
Frantz FANON
Paulette NARDAL
René MENIL
Edouard GLISSANT
Suzanne CESAIRE
Jean BERNABE
Guy CABORT MASSON
Vincent PLACOLY
Derek WALCOTT
Price MARS
Jacques ROUMAIN
Guy TIROLIEN
Jacques-Stephen ALEXIS
Sonny RUPAIRE
Georges GRATIANT
Marie VIEUX-CHAUVET
Léon-Gontran DAMAS
Firmin ANTENOR
Edouard Jacques MAUNICK
Saint-John PERSE
Maximilien LAROCHE
Aude-Emmanuelle HOAREAU
Georges MAUVOIS
Marcel MANVILLE
Daniel HONORE
Alain ANSELIN
Jacques COURSIL

Pwojé "Café Excellence Martinique" la ka pwan an bel balan !

Pwojé "Café Excellence Martinique" la ka pwan an bel balan !

   Sé nan lanné 1721, an kapitenn bato yo té ka kriyé DESCLIEUX mennen-vini atè Matinik primié plan kafé adan tout bannzil karayib-la. Plan-tala, sé pa koté l'Afrik i té sòti ek i mantjé défifinen pannan bato-a té ka janbé l'Atlantik. An lè, pa té rété sifizanman dlo abò ek abo létjipaj-la té swef bon swef, DESCLIEUX té simié sèvi sé dènié ti ponyen dlo-a ki té rété a pou sa wouzé plan kafé a. Sé kon sa i rivé mennen'y Matinik ek kilti kafé dékaté nan péyi-a, ka rapòté pres otan lajan ki sik kann nan sé 17è ek 18è siek la. Anlo moun pa sav ki té ni bitasion kafé, ki yo té ka kriyé "kaféyè", asou sé mòn lakot karayib la kivédi Mòn-Vè, Fon-Sendini, Belfontenn kisasayésa...

   Lè 19è siek rivé, kafé, ki té pwan an bel fos atè Gwadloup, koumansé disparet Matinik jik lè moun té konpwann pa té rété yon sel pié ankò. Men tanzantan, adan sé lakanpay-la, ou té pé wè an pié-kafé ka lévé bò an ti kay ek sé moun-lan té ka sèvi fwitaj-li pou pwop konsomasion-yo. 20è siek pasé ek bay-alé san ki pèsonn té ni lidé viré koumansé planté kafé atè Matinik. KIdonk fok té atann koumansman 21è siek-la pou wè an bel pwojé paret : CAFE EXCELLENCE MARTINIQUE.

   Kon nou pé wè adan vidéo-a ki pli ba-a, sé la CTM (Collectivité Territoriale de Martinique) ek PNRM (Parc Naturel Régional de la MARTINIQUE, éti met-a-manyok li sé Louis BOUTRIN, ki désidé vréyé'y douvan. Dé adan sé pli gwo konpanyi ka vann kafé adan lèmonn, yonn ki sòti Japon, lot-la ki sòti Eta-Zini, za vini pliziè fwa Matinik pou di yo entérésé genyen kafé-nou an. Sé Japonè-a jis envesti lajan adan yonn-dé ekta tè pa koté Mòn-Vè ek yo désidé pwomosionnen CAFE EXCELLENCE MARTINIQUE nan koumansman sé Jé Olenpik 2020 an ki ké woulé atè Japon. Yo envité met-a-manyok la-CTM, kivédi Alfred MARIE-JEANNE, vini Tokio nan lépok-tala.

   Pliziè agrikiltè za batjé adan pwojé-a ek nou pé di ki kafé-nou an ka viré pwan an bel balan...

 

Bwet-a-mo :

 

Abo : bien que.

Bannzil : archipel.

Bitasion : plantation.

Défifinen : dépérir.

Dékaté : (se) développer.

Fwitaj : fruit.

Genyen : acheter.

Kisasayésa : etc.

Kivédi : c'est-à-dire.

Met-a-manyok : président.

Ponyen : poignée.

Simié : préférer.

Document: 

MATNIKAFE, la Magazine du Café d'Excellence de Martinique

Connexion utilisateur

CAPTCHA
Cette question sert à vérifier si vous êtes un visiteur humain afin d'éviter les soumissions automatisées spam.