Accueil
Aimé CESAIRE
Frantz FANON
Paulette NARDAL
René MENIL
Edouard GLISSANT
Suzanne CESAIRE
Jean BERNABE
Guy CABORT MASSON
Vincent PLACOLY
Derek WALCOTT
Price MARS
Jacques ROUMAIN
Guy TIROLIEN
Jacques-Stephen ALEXIS
Sonny RUPAIRE
Georges GRATIANT
Marie VIEUX-CHAUVET
Léon-Gontran DAMAS
Firmin ANTENOR
Edouard Jacques MAUNICK
Saint-John PERSE
Maximilien LAROCHE
Aude-Emmanuelle HOAREAU
Georges MAUVOIS
Marcel MANVILLE
Daniel HONORE
Alain ANSELIN
Jacques COURSIL
Le nouveau roman en créole de Jude Duranty

SANSANN

SANSANN

Sansann, le nouveau roman en créole de Jude Duranty qu’il qualifie de « Rakontaj » est actuellement en souscription et sera en librairie en mai 2009. Voici les premières lignes (Dé mo douvan) et la quatrième de couverture dans les deux langues

{{SANSANN}}

Aleksann, éti moun kréyol ka kriyé Sansann, sé bon kalté mak kréyol-la. Mé
es misié ekzisté pou toulbon ?
Zot tout ni alantou-zot, an Sansann ki ka palé an kréyol as a tjòlòlò, éti Franséa
mété grapen anlè’y. An kréyol as a an poto pouri éti ou pé fè fos anlè’y. Es
rété an lo jòdi ?
Jude Duranty ka ba-nou an ti-kamo, i kriyé sa an « rakontaj » adan tan épi lespas
kréyol. I ka fè pòtré pliziè kalté manniè palé kréyol, ant kréyol fransizé,
kréyol litérati, kréyol migannen épi dot kréyol.
Es fok bel lang kréyol-la rété toulong anlè an ti-ban ?
Kitan i ké ni plas-li anpami tout lang asou latè, anlè an fotèy pou’y pran lang
épi dot lang ?
Vous détenez la réponse !

{{SANSANN}}

Alexandre, que les gens créoles nomment Sansann, est un « bon kalté mak
kréyol ». Ce personnage est-il vraiment fictif ?
Vous avez tous dans votre entourage un Sansann qui pratique un créole qui
n’est pas devenu tjòlòlò « contaminé » par le Français et qui n’est donc pas un
« poto pouri » décréolisé. Mais sont-ils encore nombreux aujourd’hui ?
Jude DURANTY propose un « rakontaj », une sorte de petit voyage dans
le temps et l’espace créole. C’est aussi une photographie de certains parlers
créoles, entre créole francisé, créole littéraire et pancréole.
Notre belle langue créole doit-elle indéfiniment se tenir sur un « ti ban ? »
Quand sera-t-elle une langue comme toutes les autres ayant sa place, elle
aussi, dans le beau fauteuil linguistique pour prendre langue avec les hommes
du monde ?
Sé zot ki sav !

{{Dé mo douvan}}

I dézè’d maten, dépi yonn-dé jou, man pa ni sonmey, savrè si
man pa somobil. Magré tout dité grokonsoul, sirio épi kòsol pou
man dòmi, pa menm palé tjilo léti man ka valé, riennafè.

Doktè-mwen ba mwen analiz pou man sa fè. I di mwen :

— Man pa ka wè ou ni ayen !

I ba mwen an zafè kaché pou pran, mé — man pa ni lajan pou
séré, sé pa pawol man ké séré — man pé ké fè kachotri pou di
zot man rayi sa, dann !

Doktè-a di mwen, pétet fok alé wè an sikolog. Pas ou pa oblijé
fou pou monté Kolson, mé pé ni an bagay éti ka jennen’w kon
an ti roch dan an soulié.

Man alé wè konpè-mwen Log. Kidonk man té épi Log ek mi sa
I di mwen :

— Jid ou pa bizwen pè sikolog, misié oben manzel, sa ka dépann,
ké palé ba’w ek ké kouté’w. Ou sav délè palé bien bon. Yo di
padon pa ka djéri bos, mé palé ka djéri bles. Sirtou bles lespri.
An final di kont, man alé wè misié. I fè mwen asiz asou an divan
ek i di mwen : Palé, menm si ou pa lé palé, palé.
Dapré misié man ka soufè di an model malkadi yo ka kriyé an
mal diglosik man kwè. Dan zafè mal di gro sik la, sa ka rivé lè
adan an péyi éti ki ni dé lang épi yo ka opozé’w palé yonn adan
yo. Yonn yo jijé tro soubarou ek ki dènié kakachien. Sa ka fè ou
pa ni dwa sèvi’y.

Konpè Ektò, on zanmi Gwadloup ki pa ka pran dlo mousach
pou let, matjé yonn-dé mo asou sa adan an liv I fè.
Sikolog as mwen as anlo, I pa entéronp mwen. I di mwen :

— Tou sa ou ni anlè lestonmak tjè-w, matjé’y. Sa ké
déchajé’w.

I di mwen tou :

— Délè, lè’w ni an chay ki titak tro lou, fok tanzantan ou
dépozé’y pou’w pran fos. Pas sinon, ou pa oblijé rivé la ou ka
alé a.

Man di misié man pa sa matjé kréyol. An tan-mwen, daboudabò
fok pa té palé sa lékol. Déwò, an lakou-a, an gran chime,
wi, mé pa lékol-la.

Épi déjà-pou-dé, man pa an grangrek pas manman-mwen pa
trapé filon pou man té antré latit.
Sikolog di mwen, délè sé zié ki krapon. I sifi ou lé. Épi
pèsévérans, pasians épi kouraj — si ou pa kouri — ou pé rivé.
Ni an ti pawol ka di : « épi pasians ou pé jik wè trip fonmi oben
an titiri ka valé an ton ».
Épi tibren pasians man konstaté kréyol pa pi difisil ki chinwa
oben anglé. Lè man ka di zot sa, man la ka sonjé an grannonm.
I di mwen :

— Tjanmay pa koté Lamérik, sé sa ki étélijan, pas a dézan yo ja
ka palé anglé !

Sé ki i ka konprann li menm sot, pas a dézan, li tou té ja ka palé
kréyol pas i lévé atè isi.

Tou sa pou man di zot, kréyol pa pli difisil ki an lot lang. Mé pou
aprann matjé’y, fok ou aksepté ou pa konnet bè a ba jou baré. Si
ou fè gro majol pou di :

– Man ja sa palé’y, man pa bizwen aprann matjé’y ! Ou ped
tout dan’w.
Afos-afos, man rivé pa konstaté ki pou rivé matjé lang-tala, fok
pran dapiyan asou dé prensip :
– Déjà-pou-yonn, tou sa ou ka tann ou ka matjé’y.
– Déjà-pou-dé, tou sa ki matjé ou ka di’y.

Man fè sa mwen té pé, ek dépi man koumansé matjé kréyol,
man trapé an soulajman. Man ka dòmi telman, asiparé sonmeymwen
lou telman, man ka jik ronflé.

Matjé kréyol fè mwen jwenn Sansann. Sé li ka fè si jòdi-jou man
pa ka soufè épi malkadi-a éti man pa ka chonjé non-y la — sé
pa mwen ki pòté’y batenm. « Mal di gro sik », « Mal diglosik
» anfen ni anlo moun ki kon mwen épi zot ka li atjelman a ki
ja kité malad ka alé, é yo pa menm sav. Malkadi-tala ka rivé a
chouval as a asou do milé i ka viré pati.

Asiré, man asou chimen djérizon, pas man ka ba chak langla
plas-yo. Pa ni yonn ki pli sipériè ki dot. Tout lang sé lang,
kidonk kontinié palé kréyol, mé sirtou matjé kréyol, pou démen
bon maten jénérasion-nou pa wont bel lang-tala. Sé sel manniè
yo pé ké maché-brété.

Atjelman zot ka konprann poutji man matjé rakontaj-tala. Jik
atjelman man as av si sé mwen ki ékri’y, oben si sé Sansann ki
pran lanmen-mwen pou endé mwen matjé ti rakontaj-tala. Si zot
rivé sav, fè di mwen.

{{Extrait de Sansann}}

Yé manmay, sé premié fwa man ka fè an liv kréyol anlè pwa kò-mwen, man ka konté asou zot pou ba lang-la an pal.Viré vréyé non-zot épi chek-la pou asou adres-la (Pa tjansé pou kriyé mwen oben pou vréyé an mel)

----

{{SOUSCRIPTION SANSANN}}

_ Nom…………………………………….
_ Prénom……………………………….
_ Téléphone 0696………………. 0596 ………….
_ Email…………………………………
_ Prix : 8 € l’exemplaire et 20 € pour les 3.
_ Quantité………………………………
_ Mon adresse : Jude DURANTY
_ 11, rue Bob Nordey
_ 97221 LE CARBET
_ Transmettez vos chèques à mon adresse.
_ Mon email : [judesduranty@orange.fr->judesduranty@orange.fr]
_ Mon tél. : 0696 95 70 94
----

{{Jude DURANTY}}, né en 1956, est chef de chœur de la chorale L’Orchidée. Introduit dans le monde de l’écrit créole avec à son actif plus de 260 chroniques, les Kréyolad de Jid dans l’hebdomadaire Antilla.
Il a publié Ti diko illustré de la mer aux éditions Desnel et en français Zouki d’ici danse aux éditions Ibis rouge La fugue de Sopaltéba et Brevet de brillance aux éditions Edilivre. Avec Sansann, il propose le deuxième son d’une mélodie créole.

{{Sansann}}

_ JidProd.Editions, 2009
_ 64p. couv.ill. en coul.
_ ISBN 972-2-7466-0778

Image: 

Connexion utilisateur

CAPTCHA
Cette question sert à vérifier si vous êtes un visiteur humain afin d'éviter les soumissions automatisées spam.