Asou primié foto-a, Marine LEPEN, met-a-manyok "FRONT NATIONAL", bò met-a-manyok an péyi l'Afrik yo ka kriyé Tchad. Non misié sé Itno DEBY ek i pa té wont risivwè an madanm rasis kon sa nan péyi'y. Dézienm foto-a, Man LEPEN té Mayot, an ti zil loséan endien ki vini dépatman fwansé pa djè ni anchay tan di sa. Sé dé foto-tala fet pou sa montré moun ki i pa hay Neg kon nou ka kwè a. Dayè, pannan i té nan péyi Tchad, i di konmkwa i kont ora-kou sa yo ka kriyé "La Françafrique" ek "Franc CFA" !!! Kon nou sav, ni anlo mouvman antikolonialis ki kont sé dé bagay-tala tou. Es Man LEPEN ka manti pou kouyonnen Neg oben es sé fondok lidé'y ki la, pèsonn pé pa sav, mé sa ki klè sé ki sa ka jété an twoublay andidan lespri moun.
Nou menm-la, atè, Matinik, nou té opozé papa'y antré lakay-nou ni yonn-dé lanné di sa : etsétéra moun té anni anvayi laéwopò pou avion-an éti i té abò'y la pa té atéri. An lot lè, Jean-Marie LEPEN, ki té kay Pòtorik, té fè eskal Lanmanten ek yonn-dé militan té ay dèyè'y pou pwan'y pa kolé ek jouré'y. Marine li-menm pa janmen noz mété pié'y Matinik abo pliziè fwa i fè konsidiré i té paré pou vini. Jik alè, sa pa té ni pies kalté pòtalans opozé Man LEPEN piété lakay-nou, men atjèman, nou douvan an lot konba : i pé vini met-a-manyok la Fwans menm manniè Donald TRUMP vini met-a-manyok lé Zéta-Zini.
A lè-tala, si zot wè sa fet, sé ké toutafetman an lot konba.
Poutji ? Sé davwè Matinik sé an téritwè fwansé, ki majorité popilasion an dakò pou rété fwansé kon dènié konsiltasion élektoral asou Artik 74 la démontré'y : pasé 70% élektè rifizé an ti zizing lotonomi. Kidonk ki manniè nou ké pé opozé an met-a-manyok Larépiblik fwansé vini adan an téritwè ki...fwansé ? Sa pé pa fet an pies kalté manniè ! Sé mèyè a lè-tala nou ké blijé konpwann ki nou pa ni hak pou fè adan répiblik-tala ek fok nou ké pwan pwop chimen-nou ki ta nou...
Bwet-a-mo :
Abo : bien que.
Fondok : fond.
Hak : rien.
Met-a-manyok : président.
Mèyè : peut-être.
Opozé : empêcher.
Ora-kou : totalement, entièrement.
Piété : mettre les pieds.
Pòtalans : importance.
Pòtorik : Puerto-Rico.
Tou : aussi.
Twoublay : trouble.
Zizing : miette.