Accueil
Aimé CESAIRE
Frantz FANON
Paulette NARDAL
René MENIL
Edouard GLISSANT
Suzanne CESAIRE
Jean BERNABE
Guy CABORT MASSON
Vincent PLACOLY
Derek WALCOTT
Price MARS
Jacques ROUMAIN
Guy TIROLIEN
Jacques-Stephen ALEXIS
Sonny RUPAIRE
Georges GRATIANT
Marie VIEUX-CHAUVET
Léon-Gontran DAMAS
Firmin ANTENOR
Edouard Jacques MAUNICK
Saint-John PERSE
Maximilien LAROCHE
Aude-Emmanuelle HOAREAU
Georges MAUVOIS
Marcel MANVILLE
Daniel HONORE
Alain ANSELIN
Jacques COURSIL

KI MOUN KA CHONJÉ LÉRIPSION LA PÈLÉ LI 30 AOUT 1902 ?

Hughes Barthéléry
KI MOUN KA CHONJÉ LÉRIPSION LA PÈLÉ LI 30 AOUT 1902 ?

   Li 8 Mé 1902, lamontangn Pèlé té voyé an gwo difé ki adan twa-kat minit té brilé tout lavil Sen-Piè ek tjwé trant mil moun. Toutmoun L'Ajoupa, Mòn-Wouj, Baspwent alantoun, ki pa té risivrè ayen, di Bondié mèsi, difé-a pa té tonbé anlè yo. Yo té konprann yo té sové, tout bagay té fini, ek yo ké pé domi anlè dé zorey yo. Malérezman toutmoun té garé.

   Pannan tout lanrestan mwa mé-a, an chiminé sann té ka sòti an volkan-an ek tonbé  kon fifin lapli toupatou. Latè té ka kontinié tranblé é menm bonm té ka pété tanzantan an mitan bouden volkan-an. Men tout danjé té ka kontinié alé asou Sen-Piè. Toutmoun té blijé étonnen kanmenm wè bakannal taa pa té ka fini pies.

   An mwa jwen an, ayen pa té chanjé, lasann té ka kontinié tonbé, tanzantan zéklè té ka krévé an siel nwè ki té ka kouvè yo.

   An mwa juiyé-a, menm bagay-la té ka kontinié, yo sé menm di sa té pli fò ankò. Men érezman tout lafimen, tout woch ki té ka sòti lamontangn Pèlé té ka pran chimen kannal Riviè Blanch pou désann an lanmè . Tout lo lasann tala, tout lo tranmann tè tala, té koumansé fè toutmoun vréman pè. Pabò lafen mwa juiyé-a ek koumansman mwa d'awout-la, lè toutmoun té paré pou tiré pié yo pou sa ki té rivé Sen-Piè a pa rivé yo, sé a moman taa yo rimatjé volkan-an té ba yo an ti wouspel. Yo di tout danjé pasé, yo sispann pati ek yo désidé atann pou wè sa ké rivé. Malérezman yo té garé, koté li 15 awout tout bagay viré koumansé. An kalté gwo boul difé vini asiz anlè tet volkan-an. Ayen pa té fini.

   Yonn-dé jou apré, 20 awout, tout Mòn-Wouj ek tout l'Ajoupa té mété kòy ka brennen, ka soukré, ka tranblé, san palé di chalè ki té ni. Yan dézod té ka woulé adan sé komin-lan. Moun té ka kriyé anmwé, volkan-an té viré mété kòy ka voyé gwo lasann toupatou. Lafimen té ka monté an siel pou fè an gwo chanpiyon anlè tet mòn-lan. An plen lajounen té ka fè gwo nwè. Douvan zié yo, yo anni wè an gran flanm vini koupé Montangn-la an dé pou an dé. Tout timanmay mété kriyé ek pléré atè, Pèsonn pa té pé tjenbé ankò.

  Koté li 26 Awout an lapli ti grenn difé tonbé kon zéklè asou L'Ajoupa. A moman taa, kakarel vini ladjidjit ba toutmoun.

  Li 27 awout,  a sentjè d'maten, gran manman mwen ki rakonté mwen tousa, désidé pran patjé'y, trapé sis yich li anba bra'y ek kité L'Ajoupa fè zafè'y. I ba volkan-an do'y, pran direksion Loren, maché jik tan i pa té ka wè volkan-an pies ankò. Lè fatig pran'y, i rété. I té rivé Latrinité. I désidé sé la i ké enstalé kò'y, épi i pa jenmen rimété pié L'Ajoupa Bouyon ankò ba pèsonn. I té vini pè volkan-an twop atjelman.

   Li 30 Awout, La Pèlé déblozonnen, kraché an brital difé, brilé tout Mòn Wouj ek lanmwatié L'Ajoupa-Bouyon. Dé mil moun ki pa ni tan chapé té ped lavi yo.

Image: 

Connexion utilisateur

CAPTCHA
Cette question sert à vérifier si vous êtes un visiteur humain afin d'éviter les soumissions automatisées spam.