Accueil
Aimé CESAIRE
Frantz FANON
Paulette NARDAL
René MENIL
Edouard GLISSANT
Suzanne CESAIRE
Jean BERNABE
Guy CABORT MASSON
Vincent PLACOLY
Derek WALCOTT
Price MARS
Jacques ROUMAIN
Guy TIROLIEN
Jacques-Stephen ALEXIS
Sonny RUPAIRE
Georges GRATIANT
Marie VIEUX-CHAUVET
Léon-Gontran DAMAS
Firmin ANTENOR
Edouard Jacques MAUNICK
Saint-John PERSE
Maximilien LAROCHE
Aude-Emmanuelle HOAREAU
Georges MAUVOIS
Marcel MANVILLE
Daniel HONORE
Alain ANSELIN
Jacques COURSIL
Bakwa milé simenn 28 janvié-03 févriyé (Bonnet d’âne de la semaine du 28 janvier au 03 février)

RADIO EKLA OBEN…RADIO TÈBÈ ?

RADIO EKLA OBEN…RADIO TÈBÈ ?

An radio-lib tou nef fini paret sé jou-tala. Asou dé bidim panno, anlè bòdaj chimen, an jenn boug prélè, fal-li gran ouvè, ka mandé nou kouté Radio Ekla. Dabò-pou-yonn, moun ka rété estébékwé douvan non kouyon-tala : Ekla. Es sé kréyol ki la ? Es sé fwansé ki la ? Pèsonn pa fouti sav. Sa ka sanm pito sa sé Fwansé-a ni labitid kriyé « ti-neg », an kalté model palé kalbosé ki, an tan lakoloni, yo té ni labitid sèvi pou bokanté pawol épi Neg.

Lè ou gadé, radio-tala pa nef pies ! Sé nouvo non radio PPM la, an radio ki té ka kriyé kò’y jis atjelman…Radio Balizié. Tout moun sav flè balizié a, sé vèvè (senbol) parti politik misié Emé Sézè. Dayè, seksion PPM adan sé diféran kartié-a ka kriyé kò-yo « Balizié » tou. Lè PPM té chwézi non-tala, ni apochan tjenz lanné di sa, Guy Cabord-Masson, an militan nasionalis, té fè lafet épi yo. I té di PPM chwézi non an flè ki pèsonn pa ka planté, an flè ka pousé nan fondok laforé ek ki pa ni pies kalté pòtalans (enpowtans) pou lékonomi Matinik. Silon Cabort, simié té chwézi « Dachin » oben « Yanm ». Men, PPM té réponn ki vèvè-tala té ta parti Eric Williams, an doktè ki té mennen Trinidad a lendépandans.

Kidonk Radio Balizié té démaré fò toubannman. Kon RLDM, Radio Kayali, Radio Asé Pléré, Radio Sud-Est etc., mé anmizi-anmizi, i vini ped fos kon sé lézot radio-tala dayè. Sé ayen ki mizik zouk ek bèlè yo té ka pasé ek sé enki dé-twa émision sérié, politik lè pli souvan, ou té pé tann anlè’y tanzantan. Poblem-la ka vini palakoz dévlopman chenn télé ki fet atè Matinik pa koté sé lanné 90-la. Adan an bat-zié, nou anni wè 6 chenn, 10 chenn, 20 chenn, paret, kisiswa chenn ka sèvi satélit kisiswa chenn ka sèvi kab. A moman-tala, moun sispann kouté radio-lib, sof lé dimanch, é RFO-Radio ek RCI, ki té ped odians-yo, viré pwan titak balan.

Silon « Mediamétrie », an sikti ka katjilé nonm oditè ka kouté radio ek ka gadé télé, Radio Balizié té ka fè apenn 2% odians atravè Matinik. Pou an parti politik djok kon PPM, chif-tala té riditjil kité riditjil ka alé. Mé parti-a té pri adan anlo chiraj ki fè’y pété an dé mòso pis an parti sé militan-an chapé épi Claude Lise pou ay kréyé an nouvo parti yo ka kriyé RDM (Rassemblement Démocratique Martiniquais). Dépi chiraj-tala, ladjè san-manman ouvè ant PPM ek RDM. Sé adan kad chiraj-tala pou konpwann poutji PPM lé rilansé radio’y la jòdi-jou.

Pou déviré anlè nouvo non Radio Balizié, nou ka mandé kò-nou ola sé mésié ay chèché « Ekla ». Tou sa bel non kréyol ki ni, sé an mo fwansé, ki matjé an fonétik, yo touvé pou pwan !!! Bagay-tala ka montré ki Lanégritid toujou ni an gwo poblem épi lang kréyol nou an. Yo pa janmen asepté’y ! Ki Sézè, ki Alitjè, ki Darsiè, ki Letchimy, pa janmen fè an tjou-patat pou ba kréyol an pal. Adan SERMAC, ki sé sikti kiltirel lavil Fodfwans, pa janmen ni an atilié koté moun pé apwann li ek matjé kréyol ek adan jounal PPM, dé boug kon Delépine ka mennen an ladjè kont kréyolis ek kont matjè (ékriven) Lakréyolité dépi omwens 20 lanné. Yo ka défann Neg dapré yo, mé yo pa enmen lang Neg la. Chaché konpwann !

Kidonk sa pa étonan pies ki yo té simié chwézi an mo fwansé fonétik kon « Ekla » pou batizé nouvo radio-yo a olié yo té pwan an bel mo kréyol. Déziem rézon-an, sé ki yo lé paret « jenn », yo lé paret « branché » ek « Ekla » ka sanm an pawol Neg ka viv an Fwans. Sé an mo… « Black ». Kon sa yé a, PPM koumansé épi Lanégritid, i ka fini adan Lè-blakizm. Sé an larel idéolojik ki kité asimilasionis ka alé pis olié i apiyé anlè kilti Matinik, i kay chèché adan kilti an Fwans. Sa tris ! Sa lamantab !

Alò, Radio Ekla, es sé pa pito…Radio Tèbè ?

Connexion utilisateur

CAPTCHA
Cette question sert à vérifier si vous êtes un visiteur humain afin d'éviter les soumissions automatisées spam.