Mi anvwala yol wonn nou an rantré LINESKO. Yo fè an bidinm wélélé asou sa jédi 18 désanm pa koté Lapaloza, Ofwanswa. Men sé pa ti travay Charles-Édouard Tinaugus ek sé létjip li a travay. Yo rivé pòté anlè tikanno sé maren pèché-a. An menm balan-an yo rivé glorié tout sé manmay-la ka koubaré van dan vwel, andidan yol-la ek alantou’y. Yo rivé palantjé matjoukann Matnik pou sa ki ka vini-a pé bat lestomak-yo davwa LINESKO sé pa an bwèt djendjen.
Ni anlo moun : gwotjap ek titjap ka di konsa yol sé ispo épi sé tout. Zié-yo ka kléré asou sa yo ka wè latélé ek asou nichtwèl-la. Sé pa anni fouwé an bwa drésé anba bouden’w, tjenbé an lékout, fè siyak-siyak épi pagè-a, tiré dlo oben fè labann pou yol-la pa fè chapo. Annou viré di bò ! Annou alé an gwan dlo, koté éti latélé pa ka louvoyé ! Lakay sé zansien-an.
Ni anlo anpawmi yo ki ja pati an galilé kontel Charles Exilie. Ni dot lonbilik-yo toujou téré an lanmé- a kon misié Léon Palcy, Frantz Ferjules. Yo ka kriyé sé moun-tala dé « chien yol » davwa sé an lanmé-a yo ka wè klè. Tousa yo ka fè, manniè yo ka viv, mènm bokantaj-palé yo a fèt épi bwèt-a-mo alantou lanati, yol ek lanmè.
Lè man matjé tèz mwen an asou lanmaniè transmèt mes, labitid liannè kilti ek lang atè Matnik, man tjoké anlo moun ki té ka viv andidan’y, ki vèt, ki matrité.
Ek lo djoubak-tala, sé pou ba sé pwofésé-a zouti. Sé grangrek-la ka kriyé liannaj-tala : « la transposition didactique ».
Antouka, mwen rété estébékwè douvan déotwa zansien ki té ka palé ba mwen. Man valé tousa man té pé valé pas man té sav piès moun, piès owdinatè, piès bibliotèk pé té ké ba mwen sa sé misié-a pòté. Sé afòs bokanté épi yo, sé afòs tjoké yo, sé afós dékatiyé tout sé bokantaj palé yo a, sé afòs lianné’y épi sa man té ja dékatiyé adan liv, ki jodijou, mwen ka kòm koumansé wè klè asou zafè lanmanniè transmèt.
Jodijou, ni dot aktè, moun ki tjoké sé zansien-an ek anmenditan ki trapé diplòm Léta fwansé, yo monitè vwel. Pa djè ni anpil ! Délè sé dé toupiti asosiasion ka éséyé tjenbé larel sé gwan nonm-lan. Kontel asosasion Nautisme Sports École Yo Té Di ki ka apwann tjanmay sizan fè yol ek lianné’y épi dot mès péyi-a. Yo jis ka fè optimis, lazer pou bien santi diférans-lan. Pa bliyé nou adan dé sistèm : sistèm moden ek sistém tradisionel. Sé sé menm tjanmay-tala ki ka asiz asou ban lékol-la. Kifè fok nou mété yo kantékant épi sé dé sistèm-tala pou yo pé sa konpwann anfinaldikont ki ni dé lanmanniè transmèt. Ek sé mannièfè-tala pé bokanté ant yo alèzkonblèz.
Atjelman, alédi di sé gwan moun-tala ki yol sé an ispo épi sé tout. Alé di LINESKO, yol sé pa an tradision. Mi atjelman yo ka di « la yole au patrimoine immatériel ». LINESKO kivédi : UNESCO = L'Organisation des Nations unies pour l'éducation, la science et la culture.